Back to top

Curiosa pop: Liedjes geïnspireerd door het winterpunt

21 december markeert in Nederland de kortste dag van het jaar, ook wel bekend als het winterpunt. Op deze dag moeten we het stellen met de minste zonuren. Nu mogen we in Nederland niet klagen, want in de noordelijke delen van Europa moeten ze het met nog minder zon doen in de winter. Op veel plaatsen op het noordelijk halfrond wordt tijdens deze winterwende dan ook gevierd dat het licht weer terugkeert en de dagen opnieuw beginnen te lengen. Dit feest staat ook wel bekend als het joelfeest. Eerder schreef Muziekweb al een Curiosa Pop over de winter, maar nu duiken we nog iets specifieker in op deze donkerste dag van het jaar en kijken we welke artiesten zich door het winterpunt lieten inspireren.

Op haar elfde studioalbum Midwinter Graces neemt de Amerikaanse Tori Amos het winterpunt als overkoepelende thema. Grappig genoeg werd een deel van het materiaal op deze winterse cd in de zomer geschreven. Inspiratie vond zij in haar persoonlijke strijd met geloof, macht en het vrouw-zijn. Liederen en hymnes brachten haar rust, waardoor zij besloot er een heel album aan te wijden. Op de single A Silent Night With You gebruikt Amos de feestdagen rond het winterpunt als uitgangspunt om zich uit te spreken tegen georganiseerde religie.

Tori Amos – A Silent Night With You

In 1995 maakt Loreena McKennitt al het winterse album A Winter Garden. Dertien jaar later verbreedt zij haar winterse muziek met A Midwinter Night’s Dream, waarop de multi-instrumentaliste Keltische muziek met Arabisch-oosterse invloeden mengt. Bij de herkomst van het Germaanse joelfeest dat tijdens het winterpunt plaatsvindt, wordt gevierd dat het zonnewiel op zijn laagste punt is en daarna weer kan gaan klimmen. McKennitt neemt ditzelfde uitgangspunt en beschrijft de winter zo juist als een vruchtbare periode. Tijdens de winter komt alles tot stilstand, om vervolgens in de lente weer te ontwaken.

Loreena McKennitt – Snow

Björks zevende studioalbum Biophilia vond zijn oorsprong toen zij zich zorgen begon te maken over de uitputting van de natuurlijke bronnen in IJsland door onder meer aluminiumsmelterijen. Het conceptalbum Biophilia bevat zodoende tien nummers die gelinkt kunnen worden aan de aarde, natuur en het heelal. Zo ook Solstice, letterlijk vertaald als ‘zonnestilstand’, oftewel het punt waarop de zon op zijn hoogste of laagste punt staat. Op Biophilia gebruikte Björk een iPad om delen van de muziek te maken, maar ook minder reguliere instrumenten. Voor Solstice werd een zogenaamde ‘gravity harp’ gebouwd. Bij deze harp bewegen de snaren die aan een zwaaiende pendulum zitten. Zo wordt de beweging van de aarde in het zonnestelsel verbeeldt en muzikaal uitgedragen. Björk vergelijkt verder het zonnestelsel met een kerstboom in dit lied.

Björk – Solstice

De winterwende vindt slechts enkele dagen voor Kerstmis plaats. Om deze donkere dagen wat minder duister te maken wordt de kerstverlichting van zolder gehaald. Ten spijt, want Willem Nijholt heeft het niet zo op deze ‘donk’re dagen’, zo zingt hij in zijn mistroostige lied De Donkere Dagen Voor Kerstmis. In tegenstelling een viering van het winterpunt, beschrijft Nijholt deze periode als koud, nat en een boze droom. ‘Moeten die er nu werk’lijk zijn, die donk’re dagen voor Kerstmis?’

Willem Nijholt - De Donkere Dagen Voor Kersmis

De productieve Amerikaanse singer-songwriter Sufjan Stevens brengt in 2006 een kerstalbum uit waarop hij traditionele kerstliedjes en zelfgeschreven materiaal afwisselt. Het laatste nummer van de maar liefst 42 liedjes tellende verzameling is een instrumentaal nummer met de titel The Winter Solstice. Op dit nummer is goed te horen hoe Sufjan de omslag van het winterpunt in zijn muziek heeft gevangen. Op de helft van het nummer schiet het tempo namelijk omhoog. Wellicht staat dit symbool voor het moment waarop de dagen weer gaan lengen.

Sufjan Stevens – Winter Solstice

(JvQ)