Back to top

Curiosa klassiek: Schaken en muziek

Er zijn genoeg musici en componisten geweest die een voorliefde voor schaken hadden, maar niemand is beroemder geworden dan François-André Danican Philidor (1725-1795). Sterker nog, in zijn tijd was hij met name bekend als schaker (hij kreeg als bijnaam ‘Philidor le subtil’. Hij schreef een handboek (‘Analyse du jeu des échecs’) dat nog tot in de 20e eeuw werd gebruikt, en er is tegenwoordig nog een schaakopening naar hem vernoemd.

Tegelijkertijd was Philidor een zeer getalenteerde componist, hoewel dit wat later aan het licht kwam dan zijn schaaktalent. Dankzij zijn schaakreizen door Europa kwam hij ook in aanraking met internationale muziekstijlen, en hij zou vooral door de Italiaanse componisten beïnvloed worden.

(Een deeltje uit Philidors L'art de la modulation, van deze cd)

Philidor maakte vervolgens succesvol carrière als operacomponist, met de productie van maar liefst 11 komische opera’s in 6 jaar, van 1759 tot 1765.

(De ouverture voor Philidors opera Le sorcier, van deze cd)

Er zijn naast Philidor nog genoeg musici die van schaken hielden, maar geen van hen bereikte zijn niveau en wat er bekend is ontstijgt niet de anekdotiek. Bekend is de vriendschap tussen Robert Schumann en Felix Mendelssohn, die veel samen schaakten (Mendelssohn stond bekend als een ‘sterke speler’). Verder is er een anekdote over schaakliefhebber Granville Bantock, die tijdens een partij om een of andere reden een boek van boven moest halen en door de zoektocht de partij vergat. Zo bleef zijn tegenstander tot na middernacht wachten, totdat hij het huis maar verliet.

(Het orkestlied The wilderness and the solitary place van deze cd)

Sergej Prokofjev (foto) was een componist die wél bekend stond als een behoorlijk sterke speler. Hij was ook een echte liefhebber en fan, en onderhield graag contact met schaakgrootheden als Capablanca en Alekhine. In 1937 zou Prokofjev in Moskou een wedstrijd van 10 partijen met de beroemde violist David Oistrakh spelen; het werden er 7 – en van slechts 1 partij zijn de zetten nog bekend.

(Oistrakh speelt een deel uit Prokofievs vioolconcert op deze cd)

(TC)