Back to top

Met Bach door het jaar (32): Zorgeloos!

De Bergrede behoort ongetwijfeld tot de bekendste van Jezus' overgeleverde toespraken. Zowel christenen als niet-christenen hebben zich er al ruim tweeduizend jaar lang door laten inspireren.

Voor de vijftiende zondag na Trinitatis in 1723 stond een van de beroemdste citaten hieruit op het leesrooster. Bachs cantate Warum betrübst du dich, mein Herz (BWV.138) is gebouwd rond Jezus’ oproep je geen zorgen te maken over de dag van morgen, aangezien iedere dag genoeg heeft aan zijn eigen last.

(Het openingsdeel in de geliefde opname van Herreweghe)

De tekstdichter vat dit gegeven in de vorm van een soort innerlijke dialoog. Aan de ene kant piekert de gelovige over zijn materiële bestaan, tegelijk geeft zijn geweten hem de antwoorden op al zijn vragen.

Aan Bach de uitdaging deze tekst in een bruikbare muzikale pasvorm te gieten. Op ingenieuze wijze weet hij de structuur naar zijn hand te zetten door koraal en recitatief treffend met elkaar te verbinden. Zo zijn de teksten van het geweten voor koor gezet (de koraalregels), terwijl het mijmerende subject (recitatief) door de vier solisten afzonderlijk wordt vertolkt.

(Het eerste recitatief...)
(...gevolgd door een koraalregel, beide op deze klassieke opname o.l.v. Harnoncourt)

Als scharnierpunt in de ontwikkelingsgang van vertwijfeling naar vertrouwen fungeert de enige (bas)aria van de hele cantate. In een energieke 6/8 maat bezingt de gelovige zijn hoop op God, aangemoedigd door vrolijk voortspinnende figuren in de violen.

(de basaria, op deze cd mooi gezongen door Peter Kooij)

Het slotkoraal heeft overigens nóg een verrassing in petto. Net als in de twee eerdere koraaldelen splitst Bach de koraalregels van elkaar. Ze worden nu echter niet onderbroken met peinzende recitatieven, maar met feestelijke tussenspelen: de dag van morgen zorgt inderdaad wel voor zichzelf!

(het slotkoor, zoals Ton Koopman dat op deze cd uitvoerde)

(JWvR)