Back to top

Curiosa klassiek: Muzikaal behang

Welke Nederlandse componist kan zeggen dat hij ruim vertegenwoordigd is op het prestigieuze klassieke label Deutsche Grammophon? Toch lukte het Joep Beving met het album Prehension. Velen voelen zich aangesproken tot deze eenvoudige pianoklanken, je moet er maar opkomen. Anderen vinden het niet meer dan muzikaal behang, zonder duidelijke melodie of lijn. Toch zijn er in de ‘serieuze’ klassieke muziek wel meer voorbeelden te vinden van dergelijk 'behang'.

Erbarm' dich mein, o Herre Gott BWV.721 van Johann Sebastian Bach
Een statige melodie, begeleid door traag repeterende akkoorden. Meer is het niet, deze koraalbewerking van Johann Sebastian Bach. Maar juist die eenvoudige opzet heeft een hypnotiserende uitwerking op de luisteraar.

Uspud (1892) van Erik Satie
De partituur van Uspud van Erik Satie oogt zo kaal, dat je je onwillekeurig afvraagt of het wel uitvoerbaar is. Toch wist pianofluisteraar Reinbert de Leeuw met succes een lans te breken voor dit ‘christelijke ballet’ (Satie’s eigen woorden).

Pari intervallo (1976-1980) van Arvo Pärt
Pari intervallo is het meest populaire orgelwerk van Arvo Pärt. Als compositie stelt het werkelijk niets voor. Een echte melodie is er niet. De stemmen bewegen zich langzaam en mechanisch voort, het is niet meer dan een weerloze machine van zachte krachten. Het mist zijn uitwerking op de luisteraar echter niet, als je er tenminste gevoelig voor bent.

In a landscape (1948) van John Cage
De pianist houdt het rechter pedaal onafgebroken ingedrukt, zodat de tonen waaiers van klanken worden, een kind had het kunnen bedenken. Kinderen bedenken het ook vaak, wanneer ze hun eerste riedels op de piano spelen. Maar alleen John Cage nam de moeite om het op te schrijven.

Trio (1980) voor piano, viool en cello van Morton Feldman
Het Trio uit 1980 van de Amerikaan Morton Feldman heeft de klassieke bezetting van piano, viool en cello. Maar daar houdt iedere overeenkomst op met het klassieke pianotrio. Feldman's muziek klinkt kwetsbaar. Het is alsof acteurs zich tastend bewegen over een duister toneel. Vooral in de jaren '90 veroorzaakte deze muziek een ware hype.

Das Buch der Klänge (1979-82) van Hans Otte
Sommige muziek is zo vanzelfsprekend dat niemand op het idee komt om het te bedenken. Gelukkig de componist die op zo'n akoestisch paradijs stuit! Zoals Hans Otte. Hij componeerde een reeks pianostukken onder de titel Das Buch der Klänge. De titel zegt het al, het draait hier vaak om niet meer dan een simpele klank. Die klank wordt echter op een betoverende manier in leven gehouden door wisselende omspelingen en accenten.

The Gift van Joep Beving (album: Prehension)
Zelf noemt Joep Beving zich een slecht pianist. Niettemin bracht hij het tot een live optreden op prime time bij De Wereld Draait Door.

(HJ)