Back to top

Basiscollectie klassiek: Vivaldi's jaargetijden

Niet alleen tegenwoordig is de cyclus Vier Jaargetijden oftewel Quattro Stagioni van Antonio Vivaldi (1678-1741) een bekende klassieker, in zijn eigen tijd betekende deze compositie zijn Europese doorbraak. De publicatie van deze vier vioolconcerten in 1725 was zo'n groot succes dat de bundel onmiddellijk herdrukt moest worden.

De Vier Jaargetijden vormen een onderdeel van twaalf concerten die gebundeld als opus 8 de albumtitel meekregen "Il cimento dell'armonia e dell'inventione", een wedstrijd tussen harmonie en idee. Vivaldi was een van de eerste componisten die een programmatische boodschap op een inventieve en bijzonder expressieve manier uitbeeldde in instrumentale muziek. Daarbij maakte hij wel gebruik van de strikte ritornello-vorm: een regelmatig terugkerend refrein gespeeld door orkest afgewisseld met virtuoze solopassages.

Decennialang gold de uitvoering uit 1969 van Neville Marriner en zijn Academy of St. Martin-in-the-Fields als een klassieker, met violist Alan Loveday als solist. In het eerste deel van het vioolconcert RV.269 "La primavera" (De Lente) hoor je na het refrein twee vioolpartijen, die als zingende vogeltjes de dialoog met elkaar aangaan.

De lente - Alan Loveday (viool) en Neville Marriner (dirigent)

Dit was nog een versie met modern orkest. Liefhebbers van authentieke muziekpraktijken luisteren wellicht liever naar de versie van Ton Koopman en zijn Amsterdam Baroque Orchestra. We luisteren naar het eerste deel van het vioolconcert RV.315 "L'estate" (De Zomer). In het orkest hoor je hoe mens, dier en gewas zuchten onder de hete zon. Het virtuoze spel van Andrew Manze verbeeldt de komst van een vurige storm.

De zomer - Andrew Manze (viool) en Toon Koopman (dirigent)

Een andere interessante authentieke uitvoering is die van Andrea Marcon met zijn Venice Baroque Orchestra en de buitengewoon virtuoze en muzikale violist Giuliano Carmignola. Een spetterend laatste deel van Zomer, waarin een hagelbui de graanhalmen plat beukt.

De zomer - Giuliano Carmignola (viool) en Andrea Marcon (dirigent)

De luie en bevallige pose van violiste Janine Jansen op de albumhoes is bedrieglijk. Begeleid door een uitmuntend klein ensemble speelt ze namelijk met bijzonder veel pit en passie het laatste deel uit het vioolconcert RV.293 "L'autunno"(De Herfst), waarin jagers met jachthoorns en honden op pad gaan. De prooidieren proberen te vluchten, maar worden gevangen en gedood.

De herfst - Janine Jansen (viool) & ensemble

Van Vivaldi's Vier Jaargetijden bestaan ook talrijke arrangementen, van fluit, piano en orgel tot zelfs accordeon, saxofoonkwintet en marimba ensemble! Een mooie recente uitvoering is die met blokfluitist Erik Bosgraaf en het Ensemble Cordevento. In het tweede deel van het vioolconcert RV.297 "L'inverno"(De Winter) laat Vivaldi horen dat de winter niet alleen bestaat uit bittere kou, tanden klapperen en over ijs uitglijden. Binnen bij het knapperende haardvuur is iedereen kalm en tevreden.

De winter - Erik Bosgraaf (blokfluit) en Ensemble Cordevento

Om de cirkel weer rond te maken eindig ik graag weer met de lente, waar het stuk mee begon. Terug naar de zingende vogeltjes! De Duits-Britse componist Max Richter heeft Vivaldi's Four Seasons naar eigen zeggen 'hergecomponeerd'. Met gebruikmaking van fragmenten van Vivaldi's cyclus en loopings creƫerde Richter een fascinerend minimalistisch werk van filmische allure, dat bijzonder schatplichtig is aan Vivaldi's beroemde melodieƫn en ritmes! Met violist Daniel Hope en het Kammerorchester Berlin. (SvdP)

The four seasons recomposed van Max Richter