Back to top

Van Eigen Bodem: Zeemansliedjes

In deze aflevering van Van Eigen Bodem staat het Nederlandstalige zeemanslied centraal. Met zoveel water in de buurt waren er altijd wel Nederlanders die een avontuur op zee beleefden. Uiteraard zongen ze daar ook over. Hieronder zijn vijf voorbeelden te beluisteren.

Al in de 17e eeuw, toen de Hollanders met de Verenigde Oost-Indische Compagnie over de zeven zeeën voeren, werd er al gezongen. De FooFooBand nam in 2002 een cd op met liederen uit die tijd. Het lied Zeilen Wij Uit Van Hellevoetsluis verhaalt over de lange, gevaarlijke tocht naar de Oost.

FooFooBand – Zeilen wij uit van Hellevoetsluis

De teksten van veel zeemansliedjes zijn geschreven door Rotterdammers, denk bijvoorbeeld aan Johnny Hoes en Jaap Valkhoff. Niet zo vreemd met de haven om de hoek, maar Anton Beuving kon, in tegenstelling tot bovenstaande twee heren, ook echt zeggen dat hij zeemansbenen had. Beuving voer vijf jaar op de grote vaart en dat viel hem zwaar. Hij verwerkte zijn nare ervaringen in de tijdloze kraker Ketelbinkie, waarvan de tekst vol zit met maritieme verwijzingen.

Frans van Schaik – Ketelbinkie

Dan zijn er ook nog artiesten die zeemansliedjes schrijven die klinken als eeuwenoude volksliedjes maar dat dus niet zijn. Het Amsterdamse kwartet De 4tuoze Matroze dost zich zelfs helemaal uit als zeebonken. In hun liedjes mogen ze graag opscheppen over het leven aan boord. Menig lied gaat over een schatje in een ver stadje, zoals Kale Greet.

De 4tuoze Matroze – Kale Greet

Steeds minder Nederlanders verdienen hun geld op zee. Ook Jeroen Zijlstra ging verloren voor de scheepvaart, maar de muziek kreeg er wel een talent met zilt bloed voor terug. Het verhaal gaat dat Zijlstra voor de muziek koos nadat hij overboord sloeg toen hij aan het werk was al visser. Terwijl hij in het zoute water dreef, besloot hij de muziek in te gaan. De zee dient als inspiratie en metafoor in zijn muziek.

Zijlstra – Samen in zee

Vanaf de jaren 90 is er een opmars van shantykoren. Shanty’s zijn Engelstalige zeemansliederen die ontstonden op Britse en Amerikaanse schepen. Bijna elk Nederlands vissersdorp heeft tegenwoordig wel een shantykoor met een veelzijdig repertoire. Uit het Engels vertaalde shanty’s, zeemansliedjes en oude volksliederen worden allemaal gezongen. Het Volendammer trio Ancora maakt ook goede sier met dit soort materiaal.

Ancora – Vrij als de wind

(PdK)