Back to top

Curiosa: Minderheidstalen

Elk jaar is er een ‘Europese dag van de talen’. Geen gek idee, want Europa is een continent met een grote taaldichtheid. In 50 landen worden zo’n 80 talen gesproken. Ongeveer 30 Europese talen zijn dus een ‘minderheidstaal’, een taal die door een klein deel van de inwoners van een land wordt gesproken. Uiteraard wordt er ook in die ‘kleine’ talen gezongen. We zetten vijf voorbeelden op een rij.

1) Faeröers
Muziek is een belangrijke manier om een taal levend te houden. Op de Faeröer-eilanden was Deens de taal van de bestuurders, maar de boeren en vissers zongen en kletsten liever in hun eigen taal: het Faeröers, dat meer lijkt op het IJslands dan op het Deens. Ongeveer 66.000 mensen spreken Faeröers, net zoveel mensen als er in Bergen op Zoom wonen. Ondanks dat geringe aantal inwoners kunnen de Faeröer bogen op een aantal succesvolle artiesten: onder meer singer/songwriter Teitur en de metalband Tyr. Die zingen alleen beiden vooral in het Engels. Een van de weinige popartiesten die zich bedient van het Faeröers is zangeres Eivør Pálsdóttir.

Eivør Pálsdóttir – Krakan

2) Reto-Romaans
De hoge bergen in de Alpen zorgden ervoor dat ook hier verschillende talen konden floreren. Niet voor niets telt Zwitserland vier officiële talen. De kleinste van de vier is het Reto-Romaans, dat lijkt op het Latijn zoals ook de oude Romeinen dat spraken. Eigenlijk is het Reto-Romaans een verzameling van vijf verwante dialecten. De officiële status van het Reto-Romaans zorgde voor aanzien. Zo schreef de Zwitserse componist Meinrad Schütter niet alleen in het Duits, maar ook in het Reto-Romaans. Op deze cd zingt Stefania Huonder drie van zijn composities in die taal.

Stefania Huonder – Chanzuns de la not

3) Cornisch
Soms zijn er zo weinig sprekers van een taal, dat ze uitsterft. Dat gebeurde in 1777 met het Cornisch, een Keltische taal die werd gesproken in het zuidwesten van Engeland. De taal werd in 1901 weer tot leven gewekt door Henry Jenner toen hij een woordenboek voor het Cornisch schreef. Met succes, want tegenwoordig zijn er in Cornwall weer zo’n 3000 mensen die de taal beheersen. Onder hen folkzangeres Brenda Wootton, bijgenaamd ‘the voice of Cornwall’.

Brenda Wootton – Delyo syvy

4) Sinti
Bovenstaande talen worden allemaal gesproken op een vastomlijnd grondgebied. Dat is anders bij de zigeunertaal Sinti. Sinti is verwant aan het Romani, de taal van de Oost-Europese zigeuners, maar is sterker beïnvloed door het Duits. Bekende sprekers van het Sinti zijn de leden van het Rosenberg Trio. Ook de wereldberoemde gitarist Django Reinhardt groeide op met het Sinti. De meest populaire Sinti-muzikant van dit moment is levensliedzanger Django Wagner. Op bijna al zijn cd’s vertaalt hij wel een van zijn Nederlandstalige liedjes in zijn moedertaal.

Django Wagner – Kali [Sinti versie]

5) Nedersaksisch
In de grondwet van de EU is vastgelegd dat de lidstaten hun best doen om de talen van minderheden te beschermen. Nederland erkent vijf minderheidstalen: naast het Sinti en de joodse taal Jiddisch zijn dat het Fries, het Limburgs en wellicht minder bekend: het Nedersaksisch. Onder die laatste taal vallen het Gronings, Drents, Twents en Achterhoeks. De Friezen en Limburgers zijn het meest productief met het conserveren van hun talen (zie bijvoorbeeld deze aardige Fries-Limburgse samenwerking van Syb van der Ploeg en Gé Reinders), maar het laatste fragment wijden we aan het Gronings met een lied van de meester in die taal: Ede Staal.

Ede Staal – Mien Grunningerlaand

(PdK)