Back to top

Muzikale wereldreis (20): Dub

De glorietijd van de dub lag tussen 1973 en 1985, maar de invloed van deze instrumentale reggae-variant is groot. Hedendaagse genres als triphop, drum & bass en dubstep klinken zo met dank aan deze revolutionaire muziek afkomstig van Jamaica, het zelfverklaarde ‘loudest island in the world’. Lees meer over dub en de kleurrijke mensen die deze muziek tot leven brachten.

Zoals zo veel grote uitvindingen (penicilline, klittenband, camembert) ontstond dub bij toeval. De uitvinding wordt toegeschreven aan twee Jamaicaanse mannen: Byron Smith en Ruddy Redwood. Smith werkte als technicus in een geluidsstudio en Redwood was op bezoek. Redwood had een eigen soundsystem. Soundsystems waren in die tijd, de late jaren 60, metaloos populair op Jamaica. Het waren een soort mobiele disco’s: een draaitafel en een flink aantal speakers bovenop een pick-uptruck. Smith liet Redwood een nummer horen dat hij had opgenomen met The Paragons, een van Jamaica’s populairste groepen van dat moment. Per ongeluk hield hij de schuif met de vocalen naar beneden, zoadat alleen de instrumentale versie te horen was. ‘Die versie moet ik hebben!’ riep een enthousiaste Redwood. ‘Als ik die zaterdagavond laat horen, breken mijn bezoekers de tent af.’

The Paragons – Wear you to the ball
The Paragons – Wear you to the ball [instrumental]

Redwood kreeg gelijk. De instrumentale versies waren tijdens dansavonden minstens zo populair als de originelen. Steeds meer Jamaicaanse singles zetten op b-kant een instrumentale uitvoering van het lied, in de volksmond een ‘version’ geheten. Tijdens soundsystemavonden improviseerden bezoekers en dj’s (zoals U-Roy, Dennis Alcapone en Dillinger) op deze instrumentale 'riddims'. Het resultaat klonk dan weer zo.

U-Roy – Wear you to the ball

Dubversies zijn verder bewerkte uitvoeringen van deze instrumentale versies. Verschillende Jamaicaanse studio’s probeerden elkaar de loef af te steken met opvallende ‘versions’. Ze voegden extra gitaar of percussie toe, maar vooral geluidseffecten als echo, vertraging en reverb waren geliefd. De echte pionier van dit geluid was studiotechnicus Osbourne Ruddock, beter bekend als King Tubby. Samen met melodicaspeler Augustus Pablo nam Tubby in 1976 een heel album met dubs op. King Tubby Meets Rockers Uptown wordt jaren later nog steeds gezien als een dubklassieker.

King Tubby & Augustus Pablo - King Tubby meets rockers uptown

Met de groeiende populariteit van reggae (met dank aan Bob Marley) maakte dub de oversteek naar Europa. Ze vond een vruchtbare grond op een onverwachte plek: onder de Engelse punks. De Jamaicaanse dj Don Letts draaide vanaf 1976 reggae- en dubplaten voor en na punkconcerten in Londen. Daar werden de punks lekker rustig van. Groepen als PiL, Ruts en The Clash stoeiden daarna al snel met een combinatie van punk en reggae. The Clash bracht een dub uit van hun nummer Bankrobber Man. De bewerking was van de Jamaicaanse producer Mikey Dread.

The Clash – Bankrobber dub

Met de komst van digitale opname-apparatuur in 1985 stierf dub een zachte dood op Jamaica, maar de erfenis van de muziek klinkt door in de meest uiteenlopende stijlen. In 1990 scoorde Beats International een grote hit met het nummer Dub Be Good To Me.

Beats International – Dub be good to me

De knip-en-plak-technieken van dub werden nu ook toegepast in dancemuziek, alleen werd het daar ‘remixen’ genoemd. De baanbrekende Engelse groep Massive Attack gooide veel van die stijlen op een hoop. Dat ze ooit, in de vroege jaren 80, waren begonnen als soundsystem hoor je nog wel. De groep deelt de voorliefde voor diepe bassen en vervreemdende geluidseffecten met de dubproducers.

Massive Attack – Risingson

Dub leeft in de 21e eeuw vooral voort in dubstep, een mengeling van dub, drum & bass, techno en breakbeat. Vooral wanneer dubstepproducers het tempo terugschroeven, is de invloed van de Jamaicaanse dub duidelijk hoorbaar.

Truth – Land of stone

Dub is ook altijd het uitganspunt van Jah Wobble. Op zijn recente albums onderneemt de Engelse bassist zelf een muzikale wereldreis en koppelde hij dub onder meer aan Thaise, Chinese en Engelse volksmuziek. Dit fragment is een combinatie van dub en Japanse muziek.

Jah Wobble & The Nippon Dub Orchestra – Cherry blossoms of my youth

(PdK)